Ας απολαύσουμε τις μυρωδιές και τα χρώματα του Νοέμβρη,
και μακάρι να μας γεμίσουν όμορφα συναισθήματα
και στιγμές χαράς……
Ο Νοέμβριος σπορέας, χειρόγραφο του 1346 από τη Μονή Βατοπεδίου, Αγ.Όρος
Ο Νοέμβριος, τα Ονόματά του και οι Ασχολίες του
Ο Νοέμβριος ονομάζεται από τον λαό και «Σποριάς», επειδή είναι κυρίως ο μήνας της σποράς των δημητριακών και των οσπρίων. Τον ονομάζουν όμως και «Μεσοσπορίτη», επειδή οι αγρότες σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας βρίσκονται στη μέση της σποράς, με σπαρμένα τα μισά χωράφια τους, έχοντας αρχίσει από τον Οκτώβριο-που και αυτός ονομάζεται Σποριάς.
Το πρώτο 15θήμερο του Νοεμβρίου, η δύση της Πούλιας (Οι Πλειάδες) σηματοδοτεί την ορμητική έλευση του χειμώνα και προειδοποιεί τους αγρότες για το τέλος της σποράς, και από την άλλη πλευρά τους κτηνοτρόφους να κατεβούν με τα κοπάδια τους πιο χαμηλά, στα χειμαδιά τους, για να ξεχειμωνιάσουν. Επίσης με βάση την Πούλια ο λαός προσδιόριζε την ώρα κατά τη διάρκεια της νύχτας και έτσι κανόνιζε τις δουλειές του. Ήταν το «νυχτερινό του ρολόι».
«στις δεκαφτά ή στις δεκοχτώ πέφτει η Πούλια στο γιαλό και πίσω παραγγέλνει: Μηδέ στανίτσα στα βουνά, μήτε γιωργός στους κάμπους», λέει μια παροιμία του λαού.
Μερικές ακόμα λαϊκές ονομασίες του Νοέμβρη είναι: «Σκιγιάτης» (από τη σκιά, τη νύχτα), «Κρασομηνάς» (επειδή ανοίγουν τα καινούρια κρασία), Αϊ- Ταξιάρχης ή Αρχαγγελίτης ή Αϊ-Στράτης και Αϊ-Στρατηγός, επειδή γιορτάζουν οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ. Τέλος Αγιομηνάς, Φιλιππιάτης και Αντριάς.
Εορτολόγιο του Νοεμβρίου – Ήθη και Έθιμα
Κοσμά και Δαμιανού, των Αγ. Αναργύρων «Άγιοι Ανάργυροι, θαυματουργοί, αρχίατροι του κόσμου, οπού γιατρέψατε πολλούς, γιατρέψτε και τον…..». Σε διάφορες περιοχές την ημέρα αυτή γίνονται ραντίσματα με αγιασμό και καπνίσματα με άνθη από τον Επιτάφιο, ή από φύλλα ελιάς από την Κυριακή των Βαΐων.
2η Kasım
Αγίων Ακινδύνων (Ακίνδυνος, Πηγάσιος, Αφθόνιος, Ελπιδοφόρος και Ανεμπόδιστος), που μαρτύρησαν τον 4ο αιώνα. Στη Μυτιλήνη σφάζουν έναν ταύρο προς τιμήν τους, με το σκεπτικό ότι «το μικρό βουδέλι, όπου πάει είναι ελεύθερο να βόσκει και όποιος το προφτάνει, το ταΐζει, γιατί έχει το όνομα των Αγίων Ακινδύνων».
3η Kasım
Αγ. Γεωργίου, λέγεται του Σποριάρη ή Μεθυστή, γιατί τότε αρχίζει η σπορά και ανοίγουν τα βαρέλια με το καινούριο κρασί. Μάλιστα στη Ρόδο οι γεωργοί βάζουν σε μια σκάφη σπόρο, ανάβουν τρία κεριά, ρίχνουν ακόμη και διάφορους άλλους καρπούς και σιτάρι που φύλαγαν στο σακούλι της περασμένης χρονιάς. Κατόπιν παίρνουν το νέο χαρμάνι και μαζί με ένα ρόδι, το βάζουν στο δισάκι τους και το τρώνε όταν τελειώσει η σπορά.
8η Kasım
Ο Ταξιάρχης Μιχαήλ, μαζί με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ. Είναι οι προστάτες της Πολεμικής Αεροπορίας μας. Επίσης ο αρχ. Μιχαήλ θεωρείται από το λαό ότι είναι ο ψυχοπομπός άγγελος, yani. μεταφέρει τις ψυχές στον ουρανό. Μάλιστα σε ορισμένες περιοχές, όπως τη Θράκη, υπάρχουν κάποιες προλήψεις και ο κόσμος δεν αφήνει τη μέρα αυτή τα παπούτσια του έξω από το σπίτι, για να μην τα δει ο Αρχάγγελος και «ενθυμηθεί αυτούς και αναλάβει εκ της ζωής».
Ο Άγιος Νεκτάριος, που ανακηρύχτηκε Άγιος το 1961 από την Εκκλησία μας. Στην Αίγινα αυτή τη μέρα στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, που το είχε ανακαινίσει ο ίδιος, σπεύδει πλήθος πιστών για να προσκυνήσει, καθώς θεωρείται προστάτης των άτεκνων και των παραλυτικών, ζητώντας τη βοήθειά του.
11η Kasım
Ο Άγιος Μηνάς «εμήνυσε». Θεωρείται από το λαό ο μηνυτής της αδικίας και φανερωτής των χαμένων και κλοπιμαίων. Στην αγιογραφία παρουσιάζεται σαν καβαλάρης που καταδιώκει το κακό και την αδικία. Οι βοσκοί πολλές φορές επικαλούνται το όνομά του για τα χαμένα ζώα τους. Επίσης σε ορισμένες περιοχές, τη μέρα αυτή δεν ανοίγουν τα ψαλίδια και ράβουν ένα κομμάτι δέρμα ή μαλλί προβάτου με κλωστή, για να κρατήσει ο λύκος το στόμα του κλειστό και να μην το ανοίξει. (Πέλλα, Fthiotida).
14η Kasım
Ο Άγιος Φίλιππος, ένας φτωχός γεωργός που όλη μέρα δούλευε στο χωράφι του. Πριν τα Χριστούγεννα έσφαξε το μοναδικό του μοσχάρι και το μοίρασε στους χωριανούς του για να «αποκρέψουν». Το πρωί που σηκώθηκε το βρήκε ξανά ζωντανό. Επειδή ήταν πολύ αγαθός και άκακος αγίασε. Από τη μέρα της γιορτής του αρχίζει η 40μερη νηστεία των Χριστουγέννων.21η Kasım
Τα Εισόδια της Παναγίας της «Πολυσπορίτισσας ή της Μεσοσπορίτισσας, ή της Αποσπορίτισσας», ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται η σπορά. Αυτή τη μέρα μοιράζονται σπόροι στις εκκλησίες και μαζεύεται κόσμος στις βρύσες και τις νίβουν με σπόρια, για να πάει καλά η σπορά. «Όπως τρέχει το νερό, έτσι τρέχει και το βιός». (Αιτωλία).25η Kasım
Η Αγία Αικατερίνη, μια γυναίκα σπάνιας ομορφιάς και σοφίας, με τη γνώση και τα λόγια της έπεισε πολλούς Ρωμαίους στρατιωτικούς και επιφανείς να ασπαστούν το Χριστιανισμό. Αυτό το γεγονός εξόργισε τον Αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό, ο οποίος τελικά τη βασάνισε και την αποκεφάλισε το 305μ.Χ.26η Kasım
Ο Άγιος Στυλιανός, είναι ο «στύλος» και προστάτης της υγείας των παιδιών και ιδιαίτερα των αρρώστων. Για αυτό και βαφτίζονται αρκετά αδύναμα παιδιά με το όνομα αυτό, «για να στυλωθούν». Επίσης τη μέρα αυτή προσφέρονται πολυσπόρια για να ζήσουν τα παιδιά (Βώλακας Δράμας).30η Kasım
Ο Άγιος Ανδρέας, πολιούχος της πόλης της Πάτρας. Το σύμβολό του, ο χιαστός σταυρός, αποτελεί και έμβλημα του Πανεπιστημίου της.
«Αντρειεύει ο καιρός» και γι’ αυτό μοιράζονται πολυσπόρια, για να αντρειέψουν και τα σπαρτά!!
Σε άλλες περιοχές φτιάχνουν τηγανίτες (λαγγίτες) και σταυρώνουν με το ζυμάρι τα αμπάρια και τις αποθήκες, για να μην αδειάσουν και για να είναι οι άντρες γεροί και δυνατοί. (Βόιο Κοζάνης). Ονομάζεται από το έθιμο αυτό και «Τρυποτηγανίτης», επειδή φτιάχνουν τις τηγανίτες για να μην τρυπήσει το τηγάνι.